امام علی(ع): بترس تا ایمن بمانى، خود را در امان مدان که گرفتار ترس مى شوى. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۵۱)
امام باقر(ع): با ترس راستین خود را از ابلیس حفظ کن و از امید دروغین بپرهیز، زیرا که تو را در ترس واقعى مى‌افکند. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۱۷۹)
امام على(ع): براى پیمودن راه دراز از ترس طولانى کمک بگیرید. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۱۸۶)
پیامبر خدا(ص): آن که بترسد شبانه حرکت کند و کسى که شبرو باشد، به منزل رسد. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۳۶)
امام صادق(ع): بنده مؤمن نباشد مگر آن‌گاه که بیمناک و امیدوار باشد و بیمناک و امیدوار نباشد مگر آن‌گاه که بیم و امید او را به عمل کشاند. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۱۵)
امام على(ع): کسى که به چیزى امیدوار باشد در طلب آن بر مى‌آید و آنکه از چیزى بترسد از آن مى‌گریزد. من نمى‌دانم ترس و بیم آن کسى که با خواهشى نفسانى رو به رو شود اما آن را، به سبب آنچه از آن مى‌ترسد، رها نمى‌کند، چه معنا دارد و نمى‌دانم امیدوارى کسى که به سختى و مصیبتى گرفتار مى‌شود اما امیدش او را به شکیبایى در برابر آن وا نمى‌دارد چه مفهومى دارد. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۱۳)
امام باقر(ع): مصیبتى چون بى‌خردى نیست و بى‌خردیى چون کم یقینى و کم یقینى‌اى چون نترسیدن و نترسیدنى چون نداشتن غم از دست دادن ترس. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۱۸۰)
امام على(ع): هر ترسى حقیقى است جز ترس [ادعایی مردم] از خدا که بیمار وآفت زده است… اگر کسى از بنده‌اى از بندگان خدا بترسد آثار ترس در رفتار او آشکار مى‌شود اما در برابر پروردگار خود چنین نیست، پس او ترس از بندگان را نقد مى‌شمارد و ترس از آفریدگار خویش را نسیه و وعده. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۱۴)
امام على(ع): هر گاه از خدا بترسى به سوى او گریزى و هرگاه از مخلوق بترسى از وى بگریزى. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۲۸)
امام على(ع): از پروردگارت بترس و به رحمت او امیدوار باش، تا تو را از آنچه مى‌ترسى ایمن دارد و به آنچه امید دارى برساند. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۵۲)
امام على(ع): خوش گمانى و امیدوارى بنده به خدا به اندازه بیم و هراس او از پروردگارش مى‌باشد آن کس که حسن ظن و امیدوارى او به خدا بیشتر باشد ترسش از خدا بیشتر است. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۱۲)
لقمان (ع) – در اندرز به فرزندش- فرمود : فرزندم! داراى دو دل باش: با یک دل از خدا بترس، ترسى که در آن تفریط راه نیابد و با دلى دیگر به خدا امیدوار باش، امیدى که مایه‌ی فریب و غفلت نشود. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۱۰)
امام صادق (ع): سزاوار است که مؤمن از خداوند چنان بترسد که گویى بر لبه‌ی دوزخ قرار دارد و به او چنان امیدوار باشد که گویى اهل بهشت است. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۰۵)
پیامبر خدا (ص): همانا مؤمن میان دو ترس کار مى‌کند: میان زمانى که از عمرش گذشته است و نمی‌داند خدا با او چه مى‌کند می‌آمرزدش یا نه! و میان زمانى که از عمرش باقى مانده است و نمى‌داند خدا درباره‌ی او چه حکم خواهد کرد. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۰۰)
امام صادق (ع): مؤمن میان دو ترس به سر مى‌برد: گناهى که در گذشته کرده است و نمی‌داند خدا با آن چه کرده است (آن را بخشیده یا نه) و عمرى که باقى مانده است و نمى‌داند در آن مدت چه گناهان مهلکى مرتکب خواهد شد، بنابراین، مؤمن پیوسته ترسان است و جز ترس اصلاحش نکند. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۰۱)
امام على(ع): از ستم پروردگارتان نترسید (زیرا او به کسى ستم نمى‌کند) بلکه از ستم خود بر خویش بترسید. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۲۴)
امام على(ع): جز از گناه خود مترس و جز به پروردگار خویش امید مبند. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۲۵)
پیامبر خدا(ص): اگر از خدا چنان که باید بترسید هر آینه دانشى به دست خواهید آورد بدور از هر گونه جهل و نادانى و اگر خداى را چنان‌که شاید بشناسید هر آینه با دعاى شما کوه‌ها از جاى کنده شود. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۳۴)
امام على (ع): خودشناس‌ترین مردم خداترس‌ترین آن‌هاست. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۱۹۹)
امام کاظم(ع): از خدا نترسد آن که درباره‌ی او نیندیشد، و کسى که درباره‌ی خدا تدبّر نکند، دلش با شناخت ثابت و استوارى که آن را ببیند و حقیقتش را در دل خویش بیابد پیوند نخورد و هیچ کس چنین نباشد مگر آنکه گفتارش کردارش را تأیید کند و باطنش با ظاهرش سازگار باشد. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۱۸)
امام على (ع): عالم‌ترین مردم به خداى سبحان ترسان‌ترین آنها از اوست. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۱۹۶)
… همانا از میان بندگان خدا تنها دانشمندان نسبت به او خشیت دارند…». (فاطر، ۲۸)
آیا آن کس که در همه‌ی ساعات شب در سجده و قیام به عبادت پرداخته و از آخرت بیمناک و به رحمت پروردگار خویش امیدوار است با آن کس که چنین نیست یکسان است؟ بگو: آیا آن‌هایى که مى‌دانند با آن‌هایى که نمى‌دانند برابرند؟ تنها خردمندان پند مى‌پذیرند». (زمر، ۹)
امام صادق (ع): آن که خدا را شناخت از خدا ترسید و آن که از خدا ترسید دل از دنیا برکند. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۱۹۸)
از بستر خواب پهلو تهى مى‌کنند، پروردگارشان را با بیم و امید مى‌خوانند و از آنچه روزیشان کرده‌ایم انفاق مى‌کنند». (سجده، ۱۶)
آن شیطان است که در دل دوستان خود بیم مى‌افکند اگر ایمان آورده‌اید از آنها مترسید، از من بترسید». (آل عمران، ۱۷۵)
پیامبر خدا(ص): خداوند بر فرزند آدم مسلط نکرد مگر کسى را که فرزند آدم از او مى‌ترسد. اگر فرزند آدم از کسى جز خدا نمى‌ترسید خداوند جز خود کسى را بر او مسلط نمى‌کرد. و فرزند آدم واگذار نشد مگر به کسى که به او امید بسته باشد. اگر فرزند آدم جز به خدا امید نمى‌بست به غیر خدا واگذار نمى‌شد. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۵۷)
امام على(ع): بدترین انسان کسى است که در کار پروردگارش از مردم بترسد و نسبت به مردم از پروردگار خویش نترسد. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۶۰)
امام صادق(ع): هرکه از خدا بترسد خداوند همه چیز را از او بترساند و هرکه از خدا نترسد خداوند او را از همه چیز ترسان کند. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۳۷)
امام على(ع): هرکه از خدا ترسد خداوند او را از هر چیز در امان دارد و هرکه از مردم ترسد خداى سبحان او را از هر چیز هراسان کند. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۳۹)
امام حسن(ع): هر که خدا را بندگى کند خداوند همه چیز را بنده او گرداند. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۴۲)
هر آینه آنان که گفتند پروردگار ما خداست و سپس پایدارى ورزیدند، بیمى بر آنان نیست و اندوهگین نمى شوند». (احقاف، ۱۳)
امام على(ع): هر گاه از کارى ترس [غیر عقلانی و باطلی] داری خود را به کام آن بینداز؛ زیرا ترس شدید از آن کار دشوارتر و زیانبارتر از اقدام به آن کار است. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۷۱)
امام على(ع): هرگاه از سختى و دشوارى کارى ترسیدى در برابر آن سرسختى نشان بده رامت مى شود ودر برابر حوادث روزگار چاره اندیشى کن بر تو آسان مى‌شوند. (میزان‌الحکمه، ج۴، ۵۲۷۲)
دستورالعمل های استجابت دعا
1- همدلی دل و گفتار
علامه محمدباقر مجلسی می گوید؛ در هنگام مناجات با خداوند، فرد باید با تمام وجود به دعا به سوی خدا بپردازد و این کار را با جهد و تلاش انجام دهد. از این رو در اصول کافی جلد 2 نقل شده است که حضرت علی (ع) می فرمایند: چنین دعا نکنید که دل شما از آن غافل باشد، بلکه باید با جدیت و تلاش دعا نمایید» .
2- دعا، حتی در مواقع شادی و وفور نعمت
دعا صرفاً در مواقع گرفتاری و مشکلات نیست و این امر باید در سرتاسر لحظات زندگی جاری باشد به نحوی که در اصول کافی جلد 2 از امام جعفر صادق (ع) نقل شده است که: کسی که پیش از نزول بلا دعا کند، چون بلا نازل شود، دعایش مستجاب می گردد و ملایکه می گویند: این صدای آشنایی است و دعای او را از آسمان منع نمی کنند و کسی که پیش از نزول بلا برای دفع آن دعا نکند، بعد از بلا دعایش مستجاب نمی شود و ملایکه می گویند ما این صدا را نمی شناسیم» .
3- دعا همراه با عمل صالح و وفا به خدا
شاید بسیار دیده باشید کسی که از مخلوقی حاجتی دارد کارهای بسیار شایسته ای برای وی انجام می دهد تا آن فرد از کارهای او خوشش بیاید و حال این امر در مورد خداوند نیز صادق است و باید به این امر توجه نمود که هر کس بیشتر به درگاه خداوند عبادت کرده است دعایش به اجابت نزدیکتر است؛ چنان چه از حضرت رسول (ص) روایت شده است که: دعایِ بی عملِ صالح، مانند تیر انداختن از کمانِ بی زه است.»
4- هنگامی که خدا را شناختید دعا کنید تا مستجاب گردد
یکی دیگر از شرایط استجابت دعا، کمال معرفت و شناخت نسبت به خداوند است به نحوی که در بحارالانوار در جلد 93 نقل شده است که: جماعتی از امام جعفر صادق (ع) سوال نمودند که چرا هر چه ما دعا می کنیم، دعای ما مستجاب نمی گردد؟ و حضرت پاسخ دادند: زیرا شما کسی را دعا می کنید که او را نمی شناسید و در حدیثی دیگر از حضرت صادق (ع) نقل شده است که: چون دعا می کنید گمان کنید که حاجت شما در خانه ی شماست».
5- مبالغه و الحاح
یکی دیگر از شرایط استجابت دعا، مبالغه و الحاح (اصرار و پافشاری) در هنگام دعا می باشد و از این رو در اصول کافی جلد 2 از حضرت رسول نقل شده است که ایشان فرموده اند: خداوند رحم می کند بر بنده ای که با حالت الحاح (اصرار و پافشاری) حاجتی را از خدا طلب می کند؛ خواه دعای او مستجاب بشود و خواه نشود.»
6- یک دعای مخفی بهتر از 70 دعای علنی
از دیگر موارد شرایط دعا کردن و پذیرش آن مخفی دعا کردن است، زیرا دعایی که در خفا و پنهانی صورت پذیرد به اخلاص نزدیک تر است و از ریا دورتر؛ چنان که از امام رضا (ع) نقل شده است که: اگر یک دعای مخفی به جا آوری، بهتر است از هفتاد دعا که به طور علنی به جای آوری!»
7- بهترین زمان پذیرش دعا
بی شک رعایت نمودن بعضی از اوقات و زمان ها که توصیه شده برای استجابت دعا تاثیر بسیاری در برآورده شدن دعا دارد به نحوی که در اصول کافی جلد 2، از حضرت صادق (ع) نقل شده است که: در چهار وقت دعا کنید: وقت وزیدن بادها، وقت گردیدن سایه ها، وقت باریدن باران و در هنگام ریختن نخستین قطره ی خون از مومنی که شهید می شود، و بدانید که درهای آسمان را در این اوقات می گشایند» و در حدیثی دیگر فرمودند: دعا در چهار محل مستجاب می شود: در نماز وِتر، بعد از نماز صبح، پس از نماز ظهر و بعد از نماز شام.»
حضرت علی (ع) نیز درباره ی بهترین اوقات دعا فرموده اند: دعا را در چهار وقت غنیمت شمارید: هنگام خواندن قرآن، در وقت اذان، وقت باریدن باران و هنگام ملاقات کردن دو صف برای شهادت» و همچنین از امام صادق (ع) در بحارالانوار جلد 93 نقل شده است که: سه وقت است که حاجت بنده از خدا پوشیده نمی شود: بعد از نماز واجب، هنگام باریدن باران، و زمان ظاهر شدنِ معجزه ای از حجت های خدا بر روی زمین.»
در معانی الاخبار شیخ صدوق نیز از امام زین العابدین نقل شده است که: حضرت فاطمه فرمودند: از حضرت رسول (ص) شنیدم که می فرمود: در روز جمعه ساعتی است که هر مسلمان در آن ساعت از خدا چیزی طلب نماید، خداوند به او اعطا می فرماید. گفتم: یا رسول الله! آن کدام ساعت است؟ فرمود: وقتی که نصف قرص آفتاب فرو رود.» و همچنین در اصول کافی جلد 2، به سند معتبر از امام صادق (ع) نقل شده است که: بر تو باد به دعا کردن در حال سجده، زیرا بنده در سجده از تمام احوال به خداوند نزدیک تر است.»
8- برای برآورد حاجت گریه کن، اگرچه به مقدار سر مگسی باشد!
از موارد دیگری که علامه مجلسی درباره ی پذیرش و استجابت دعا بیان می فرماید ابراز تضرع و زیادتِ مذلت و شکستگی در برابر خداوند است، چنان چه که از حضرت صادق (ع) نقل شده است که: چون بدنت به لرزه افتاد و از چشمانت اشک جاری گردید، بسیار دعا کن، زیرا رحمت الهی متوجه تو گردیده و هنگام اجابت است.» و در حدیثی دیگر در اصول کافی جلد 2، از امام صادق (ع) نقل شده است که: اگر از امری در ترس بودی یا در طلب حاجتی از خداوند بودی، پس اول خدا را به بزرگی و عظمت یاد کن، چنانچه شایسته خداوند است و صلوات بر محمد و آل محمد بفرست و حاجت خود را بطلب و خود را به حالت گریه درآور و سعی کن گریه کنی، اگرچه به مقدار سر مگسی باشد. پدرم می فرمود: نزدیک ترین حالت بنده به خدا، هنگامی است که بنده در سجده باشد و چشمانش نیز گریان.»
9- دادن صدقه قبل از بیان حاجت
به احتمال بسیار زیاد این امر را در جوامع فراوانی دیده اید که اگر چنانچه کسی حاجتی به درگاه فرد بزرگی داشته باشد، ابتدا نگهبانان و دربانان آن درگاه را خشنود می کند تا داخل شدن به نزد آن فرد بزرگ به آسانی برای وی میسر شود و نیازها و حاجتش زودتر برآورده گردد؛ و باید دانست، که به گفته ی علامه مجلسی دربانان درگاهِ خداوند، فقرا و مساکین هستند و باید پیش از طلب حاجت از خداوند، صدقه ای در راه این افراد داده شود. چنان چه که در اصول کافی جلد 2، از حضرت صادق (ع) نقل شده است که فرموده اند: هرگاه یک نفر از شما بیمار شود، طبیب درخواست می کند و به او چیزی می دهد و اگر حاجتی به پادشاهی پیدا کند به دربانان او رشوه می دهد. پس اگر حاجتی به خدا دارید باید صدقه بدهید (تصدقی بکنید)، خواه کم و خواه بسیار باشد!»
10- دعا کردن در حق دیگران
یکی دیگر از مواردی که استجابت دعا را سرعت می بخشد دعای فردی دیگر برای دیگری است از این رو در اصول کافی جلد 2، به نقل از امام محمد باقر (ع) آمده است که ایشان فرموده اند: سریع ترین دعایی که برآورده می شود، دعای مومنی است که غایبانه برای برادر مومن خود دعا کند. پس مَلَکی که موکل دعای اوست می گوید: آمین! و خدا به تو دو برابرِ آنچه برای برادر مؤمن خود دعا کردی عطا می فرماید.»
11- حمد الهی پیش از دعا
از جمله آداب دیگر پذیرش دعا این است که خدا را پیش از طلبیدن حاجت، به بزرگواری و عظمتِ وجود و کَرَم ستایش نمایید و نعمت های ایشان را یاد کرده و او را بر آن نعمت ها شکر کنید و از این رو وارد شده است که بهترین دعا الحمدالله» است. همچنین چون گناهان آدمی موجب محرومی از خیرات و سعادت است، باید پیش از دعا، از گناهان استغفار کرد، تا موجب رفع موانع شود، چنانچه مفضل به حضرت صادق (ع) عرض نمود: دعای جامعی به من تعلیم فرمایید و حضرت فرمودند: حمد الهی بکن؛ زیرا چون حمد الهی کردی، هر کس نماز بخواند، برای تو دعا می کند و می گوید: سمع الله لمن حمده»؛ یعنی خدا دعای حمدکنندگان خود را مستجاب کند.»
12- صلوات، دعا را به آسمان می برد!
علامه محمدباقر مجلسی یکی دیگر از شرایط پذیرش و استجابت دعا را فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد می داند و صلوات را یکی از عوامل قبولی دعا می شمارد. همچنین است که از امام صادق (ع) نقل شده است که: هر کس دعا کند و پیغمبر را یاد نکند، آن دعا بر بالای سرش می ایستد و تا هنگامی که صلوات نفرستد به سوی آسمان نمی رود.»
همچنین درباره ی اثر صلوات در من لایحضره الفقیه» به سند معتبر نقل شده است که: حضرت صادق (ع) به صباح بن سبابه فرمودند: می خواهی تو را چیزی تعلیم دهم که خدا به سبب آن، تو را از آتش جهنم حفظ کند؟ گفت: بلی!
حضرت فرمودند: بعد از صبح (نماز صبح) صد مرتبه اللهم صلی علی محمد و آل محمد» بگو تا خداوند روی تو را از گرمیِ آتش جهنم نگه دارد.» و در بحارالانوار جلد 94 نیز از حضرت رسول (ص) نقل شده است که ایشان فرموده اند: هر کس روز جمعه صد مرتبه بر من صلوات بفرستد، حق تعالی شصت حاجت او را برآورده می کند، سی حاجت دنیایی و سی حاجت اخروی!» و در فروع کافی جلد 3، نیز از امام محمدباقر (ع) نقل شده است که: هیچ عملی در روز جمعه بهتر از فرستادن صلوات بر محمد و آل او نیست
دعایی که در مستجاب شدن آن تردیدی نیست
مرحوم آیت الله بهجت رضوان الله تعالی علیه، نوعی از دعا را معرفی فرمودند که در مستجاب شدن آن تردیدی نیست.
این عالم بزرگوار، رحمةالله علیه، می فرمایند:برخی گمان می کنند که دعا، کار پیرزن ها و پیرمردها و ناتوانان است، آنها که نمی توانند در میدان جنگ و جهاد شمشیر بزنند؛ ولی معلوم می شود مسئله از این بالاتر است! در روایت درباره شرایط استجابت دعا آمده است:من دعا و هو لایحس سوی الاجابة استجیب له»، یعنی هر کس دعا کند و جز اجابت احساس نکند، دعایش مستجاب می شود.
ایشان در ادامه می فرمایند:گویا حالتی در ما پیدا شده شبیه به یاس از اجابت، که دعای ما فقط به زبان و لقلقه لسانی است؛ نه دعای برخواسته از دل مطمئن و امیدوار به اجابت. قلب متیقن و دل شکسته ای می خواهد تا دعا مثل تیر به هدف برسد، به گونه ای که دعا کنیم و اجابت آن را بفهمیم و یا حداقل به ما وعده استجابت آن را بدهند، ولو بعد از چهل سال، همچنان که درباره حضرت یعقوب علیه السلام محقق شد.
بنابراین به فرموده آیت الله بهجت، آن دعایی مستجاب است که دعاکننده در آن مطمئن به اجابت باشد و این امر به قول ایشان قلب متقین و دل شکسته می خواهد. در این رابطه در حدیث قدسی آمده است که چون موسی(ع) از خدا پرسید در کجا بیشتر می توان پروردگار را یافت؟ در جواب آمد:انی عند القلوب المنکسره و القبور المندرسه؛ من در دل های شکسته و نزد قبرهای کهنه ام.»
دعای سریع الاجابه توسل
محمد ابن بابویه دعای توسل را از ائمه (ع) نقل کرده و گفته است که این دعا را در هیچ امری نخواندم، مگر آنکه اثر اجابت آن را به زودی یافتم. دعای توسل از دعاهای مشهور است که در شب های چهارشنبه خوانده می شود.
دعای سریع الاجابه امام کاظم (ع)
کفعمی در بلدالامین دعایی از امام موسی کاظم (ع) نقل کرده و فرموده: عظیم الشأن و سریع الاجابه استکه جملات صدر و ذیل آن چنین است:
اللهم انی اطعتک فی احب الاشیاء الیک و هو التوحید و ارزقنی من حیث احتسب و من حیث لا احتسبه،انک ترزق من تشاء بغیر حساب»
پس از اتمام دعا حاجت خود را بطلب.
دو دعای سریع الاجابه از امام صادق (ع)
از امام صادق (ع) روایت شده که هر کسی ده بار یا الله» بگوید، به او گفته می شود، لبیک، حاجت تو چیست؟
همچنین از امام جعفر صادق (ع) روایت است که هر کس یا رب یا الله» بگوید به گونه ای که تانفس او قطع شود، گفته می شود لبیک حاجت تو چیست؟
دعای سریع الاجابه اسم اعظم
سید علیخان شیرازی در کتاب کلم طیب» نقل فرموده: اسم اعظم خدای تعالی آن است که افتتاحاو الله» و اختتام او هو» است، هر که اسم اعظم خدای تعالی را روزی ۱۱ بار ورد خود قرار بدهد،هر آینه هر امر مهم جزئی و کلی برای او آسان شود و آن اسم اعظم پنج آیه از پنج سوره مبارکه بقره،آل عمران، نساء، طه و تغابن است، با این ویژگی که حروف آن نقطه ندارد و تغییری در اعراب آنها صورت نمی گیرد:
الله لا إله إلا هو الحی القیوم…» تا آخر آیه الکرسی
الله لا اله الا هو …نزل علیک الکتاب …»
الله لا إله ان هو لیجمعنکم …»
الله لا إله ان هو له الاسماء…»
الله لا إله الا هو و علی إلله…»
بیشتر بخوانید: آداب و دعاهای استفاده از تربت امام حسین (ع)
دعایی که راوی آن می گوید اگر اجابت نشد، او را لعنت کنید
محدث گرانقدر مرحوم حاج شیخ عباس قمی در کتاب شریف مفاتیح الجنان به نقل از شیخ کفعمىمؤلف کتاب بلد الامین دعایی را نقل کرده و گفته: این دعا را مقاتل بن سلیمان از امام زین العابدینعلیه السلام روایت کرده و گفته: هرکه این دعا را (برای رفع گرفتاری و مشکلات) صد مرتبه بخواندو دعایش اجابت نشود، پس مقاتل را لعنت کند و آن دعا این است:
إِلَهِی کَیْفَ أَدْعُوکَ وَ أَنَا أَنَا وَ کَیْفَ أَقْطَعُ رَجَائِی مِنْکَ وَ أَنْتَ أَنْتَ إِلَهِی إِذَا لَمْ أَسْأَلْکَ فَتُعْطِیَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی أَسْأَلُهُ فَیُعْطِینِی إِلَهِی إِذَا لَمْ أَدْعُکَ فَتَسْتَجِیبَ لِی فَمَنْ ذَا الَّذِی أَدْعُوهُ فَیَسْتَجِیبُ لِی إِلَهِی إِذَا لَمْ أَتَضَرَّعْ إِلَیْکَ فَتَرْحَمَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی أَتَضَرَّعُ إِلَیْهِ فَیَرْحَمُنِی إِلَهِی فَکَمَا فَلَقْتَ الْبَحْرَ لِمُوسَى عَلَیْهِ السَّلامُ وَ نَجَّیْتَهُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تُنَجِّیَنِی مِمَّا أَنَا فِیهِ وَ تُفَرِّجَ عَنِّی فَرَجا عَاجِلا غَیْرَ آجِلٍ بِفَضْلِکَ وَ رَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ»
دعای رفع گرفتاری
برای دعای رفع گرفتاری، شیخ احمد بن فهد و دیگران روایت کرده اند که مردى به خدمت حضرت امام موسى کاظم علیه السلام شکایت کرد که کار من بسته شده است و به هر کارى که متوجّه مى شوم سودى نمى یابم و به هر حاجت که رُو مى نهم برآورده نمى شود حضرت فرمود که بعد از نماز صبح ده مرتبه بگو ((سُبْحانَ اللَّهِ الْعَظیمِ وَبِحَمْدِهِ اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَاَسْئَلُهُ مِنْ فَضْلِهِ)) راوى گفت که اندک زمانى که بر این مداومت کردم جمعى از بادیه آمدند و خبر دادند مرا که مردى از اقوام تو مُرده و به غیر از تو وارثى ندارد پس مال بسیار بدست من آمد و تا حال بى نیازم .مفاتیح الجنان، حاج شیخ عباس قمی (ره).
دعای برآورده شدن حاجت
در تحفة اّائر است که از حضرت صادق علیه السلام منقول است که هرگاه تو را حاجتى بسوى خداى تعالى باشد یا از امرى خائف و ترسان باشى در کاغذى بنویس :
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ اَللّهُمَّ اِنّى اَتَوَجَّهُ اِلَیْکِ بِاَحَبِّ الاَْسْمآءِ اِلَیْکَ وَاَعْظَمِها لَدَیْکَ وَاَتَقَرَّبُ وَاَتَوَسَّلُ اِلَیْکَ بِمَنْ اَوْجَبْتَ حَقَّهُ عَلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ وَعَلِی وَفاطِمَةَ وَالْحَسَنِ وَالْحُسَیْنِ وَعَلِىِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَمُحَمَّدِ بْنِ عَلِی وَجَعْفَرَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَعَلِىِّ بْنِ مُوسى وَمُحَمَّدِ بْنِ عَلِی وَعَلِىِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَالْحَسَنِ بْنِ عَلِی وَالْحُجَّةِ الْمُنْتَظَرِ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ اکْفِنى کَذا وَکَذا.
برخی موانع استجابت دعا
۱- گناه: گناهان سه گونه اثر می‌گذارند:
توفیق دعا کردن را سلب می‌کند.
حالت تضرع و تواضع و توبه و انابه و اشک و گریه را می‌گیرند و نمی‌گذارند بنده با حضور قلب، توجه‌اش به سوی خدا متمرکز گردد و مجذوب نفحات رحمانی او شود.
در صورت خواندن دعا، دعایش مستجاب نمی‌گردد.
علی(ع) می‌فرماید: المعصیة تمنع الاجابة؛ گناه از اجابت دعا جلوگیری می‌کند». در دعای کمیل شب‌های جمعه دقت نمایید، آن جا که می‌خوانید: اللهم اغفر لی الذنوب التی تحبس الدعا و. خدایا گناهانی که مانع استجابت دعای من شده‌اند بر من ببخش.»
۲- ترک دعا در هنگام خوشی‌ها: خداوند به حضرت داود(ع) وحی فرمود: مرا در روزهای خوش و آسایش یاد کن تا من دعای تو را در ایام گرفتاری و سختی اجابت کنم»
۳- نافرمانی و رنجاندن والدین
۴- تأخیر انداختن نمازهای واجب از اول وقت
۵- در گفتار، بد زبان بودن
۶- نسبت به افراد مؤمن سوء ظن داشتن و بد طینت بودن
۷- با برادران یا خواهران مؤمن، با دو رویی و منافقانه برخورد کردن
۸- ترحم نکردن به افراد ضعیف
خداوند کریم امر به دعا و ضمانت به استجاب نمود، پس دعا را مستجاب می‌نماید، ولی استجابت دعا این نیست که فرمانبردار دستورات دعا کننده باشد و یا حتماً همان چیزی که او خواست را در همان زمانی که او خواست بدهد.
بدیهی است که اگر دعای بندگانش را مستجاب نمی‌نمود، یا همه هلاک شده بودند و یا حتی مؤمنین و دعا کنندگان نیز در شرایط خیلی خیلی ناخوشایندی به سر می‌بردند، چرا که از نظر لطف الهی محروم شده بودند. لذا به پیامبرش (ص) به بندگانم بگو اگر دعا شما نبود که به شما نظر نمی کردم، و بدیهی است هر کس تکذیب کند، خودش لوازم عذاب خود را فراهم کرده است:
قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزَامًا» (الفرقان، 77)
ترجمه: بگو اگر دعاى شما نباشد پروردگارم هيچ اعتنايى به شما نمىكند در حقيقتشما به تكذيب پرداختهايد و به زودى [عذاب بر شما] لازم خواهد شد.
خداوند کریم دعا را مستجاب می‌نماید، اما دنیا را دار جبر نیافریده که اگر هیچ شرطی نیز برای تحقق امری فراهم نبود و یا به قولی مصلحت نبود نیز به زور و یا به صورت معجزه‌ای آن را به مصلحت نماید. قضا و قدر، علت و معلول، تأثیر و تأثر، حرکت و محرک و .، همه لوازم وقوع یک اتفاق است و چنین نیست که اگر خواست یک نفر مغایر با تمامی شرایط بود، خدا [با توجه به ارتباط همه اجزای مادی و غیر مادی عالم هستی با یک دیگر]، تمام نظم عالم را بر هم زند تا غیر مصلحتی را مصلحت نماید. انتظار چنین درخواست غیر حکیمانه و عادلانه‌ای از خداوند حکیم و عادل، همان دعای غیر قابل استجابت است.
در عین حال دقت فرمایید که دعا و استجابت دعا تعاریف، شرایط و چارچوب‌هایی دارد و استجابت یا عدم استجابت دعا، علل و حکمت‌های متعددی دارد که به اختصار می‌گویند لابد مصحلت نیست. که به عنوان مثال نکات ذیل برای روشن‌تر شدن موضوع ایفاد می‌گردد:
*- دعا لفظ نیست، بلکه خواستن است و خواستن کار دل و اراده است. اگر به لفظ چیزی گفته میشود، باید بیان خواست و اراده قلبی باشد، وگرنه فقط صوت است و ارزشی ندارد. لذا بسیار اتفاق می‌افتد که انسان با اصرار و مکرر به زبان چیزی می‌خواهد، اما به دل خواهان آن نیست. کسی که برای خواسته‌اش تلاشی نمی‌کند، معلوم است که نمی‌خواهد. مَثَل کسی که مقام قرب شهدا را می‌خواهد اما تلاش نمی‌کند، مانند کسی است که عِلم بخواهد، اما تحصیل علم ننماید. راجع به همه دعاها نیز همین طور است. کسی که چیزی بخواهد، خودش تلاش درستی برای رسیدن می‌کند. لذا امام رضا (ع) فرمود: کسی که دعا کند و دنبالش نرود، خودش را مسخره کرده است.
*- گاهی انسان چون در لفظ از خدا چیزی می‌خواهد، گمان می‌کند که دعایش را نزد خدا برده است، لکن در عمل امید دارد که دیگری خواسته‌اش را مستجاب نماید. یعنی برای آن دیگری استقلال در تأثیر قائل می‌گردد. نه این که از خدا بخواهد وسیله‌سازی کند، چه آن دیگری باشد یا هر کس دیگری. بلکه باور، امید و اتکایش به همان دیگری است. پس در چنین حالتی او خدا را نخوانده است، بلکه لفظش خداست، دلش دیگری را می‌خواند. منتهی وقتی کارش نمیشود، به خدا معترض می‌گردد که پس چرا ندادی؟
*- گاهی انسان در ضمن این که خواسته‌ای دارد و آن را نیز از خدا می‌خواهد، کارهای دیگری می‌کند که راه دعایش را می‌بندد و یا استجابت را به تأخیر می‌اندازد یا کلاً منتفی می‌کند. گاه انسان دچار گناهان یا خطاهایی میشود که پرده‌های حفاظتی را می‌درد (اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِي الذُّنُوبَ الَّتي تَهْتِكُ الْعِصَمَ)، گاه گناهانی می‌کند که سبب میشود مصیبت‌ها و گرفتاری‌ها بر او ببارد (اَللّـهُمَّ اغْفِـرْ لِي الذُّنُوبَ الَّتي تُنْزِلُ النِّقَمَ)، گاه گناهانی می‌کند که نعمت‌های داده شده و نعمت استجابت را نیز ضایع می‌کند (اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِي الذُّنُوبَ الَّتي تُغَيِّـرُ النِّعَمَ)، و گاه گناهانی می‌کند که دعای او را حبس می‌کند (اَللّـهُمَّ اغْفِرْ لي الذُّنُوبَ الَّتي تَحْبِسُ الدُّعاءَ).
*- گاهی هیچ شرایطی برای استجابت دعا در آن زمانی که دعا کننده خواسته فراهم نیست.
*- گاهی استجابت در همان فراهم کردن شرایط و زمینه‌های لازم است. مثل کسی که پول و گشایش بخواهد، شغل خوبی سر راهش قرار گیرد و یا علم بخواهد با استاد خوبی آشنا گردد.
*- گاهی آن چه دعا کننده می‌خواهد واقعاً به مصلحتش نیست، ظرفیتش را ندارد، منحرف میشود، سبب نزول بلا می‌گردد و.، اما چون اصرار دارد، از خدا می‌خواهد که همه عالم را تغییر دهد تا او به حاجتش برسد. از خدا افزایش ظرفیت ایمان نمی‌خواهد و تلاشی هم در این زمینه نمی‌نماید، اما در عین حال خدا و آخرت را قبول دارد و از خدا مثلاً گشایش بیشری در رزقش می‌خواهد، و حال آن که خدا می‌داند همین گشایش بیشتر، او را منحرف می‌کند و او خواهان این انحراف نمی‌باشد.
وَلَوْ رَحِمْنَاهُمْ وَكَشَفْنَا مَا بِهِم مِّن ضُرٍّ لَّلَجُّوا فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ» (المؤمنون، 75)
ترجمه: و اگر ايشان را ببخشاييم و آنچه از صدمه بر آنان [وارد آمده] است برطرف كنيم در طغيان خود كوردلانه اصرار مىورزند.
*- گاهی آن چه به خیر خود می‌داند، شرّ اوست و آن چه به شرّ خود می‌داند خیر اوست.
كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَّكُمْ وَ عَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئًا وَ هُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ» (البقره، 216)
ترجمه: بر شما كارزار واجب شده است در حالى كه براى شما ناگوار است و بسا چيزى را خوش نمىداريد و آن براى شما خوب است و بسا چيزى را دوست مىداريد و آن براى شما بد است و خدا مىداند و شما نمىدانيد.
*- گاهی آن چه به مصلحت خود می‌داند و به خدا اصرار دارد تا اگر به مصلحتش نیست نیز به مصلحت نماید، به ضرر دیگران است، اما بنده‌ی از خود راضی انتظار دارد که خواست او بشود، به دیگران هر چه میشود بشود.
*- گاهی به وسیله لازم متوسل نمی شود. استجابت هر دعایی وسیله‌هایی می خواهد که باید دعا کننده به آن متوسل گردد و از جمله وسیله‌ها بعد از توسل به اهل بیت (ع)، توسل به نماز، به دعا، به نیکی به پدر و مادر، صله ارحام، صدقه و . می باشد. خود فرمود برای تقرب وسیله بجویید و تلاش کنید. و البته که باید وسیله متناسب با هدف باشد:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ و َابْتَغُواْ إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُواْ فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (المائده، 31)
ترجمه: اى كسانى كه ايمان آوردهايد از خدا پروا كنيد و به او [توسل و] تقرب جوييد و در راهش جهاد كنيد باشد كه رستگار شويد.
*- . و خلاصه هزاران هزار حالت و شرایط دیگر.
اما در عین حال فرمود: از رحمت من ناامید نشوید، مشرک نگردید، از من بخواهید، به فضل و رحمت من امیدوار باشید، به من توکل کنید، اعتماد کنید و دعا کنید. نه این که انسان فقط یک لفظی بر زبان براند، سپس مانند اربابان یا فرماندهان معترض گردد که چرا به اجرا در نیامد و نامش را هم عدم استجابت دعا بگذارد.
مهمترین و ضروری ترین دعایی که باید مردم در زمان غیبت انجام دهند، دعا برای ظهور امام زمان (عج) است؛ زیرا که آن حضرت ولی و سرپرست همه جهانیان است.
لازم است که برای ظهور آن حضرت دعا نموده و پیش از آن که برای خود و نزدیکان و آشنایان خود دعا کنیم، برای ظهور آن بزرگوار دعا نماییم.
مرحوم سید بن طاووس در کتاب جمال الاسبوع» می نویسد "پیشوایان ما در مورد دعا برای امام عصر صلوات الله علیه اهمیت مخصوصی قائل بودند و این بیانگر آن است که دعا برای امام زمان اروحنا فداه از مهم ترین وظایف اهل اسلام و ایمان می باشد و ما روایتی را نقل کردیم که امام صادق (ع) در تعقیب نماز ظهر، کامل ترین دعا را در حق امام زمان ارواحنا فداء انجام می دادند تا در حق خویشتن".
متاسفانه اکنون نه تنها در عبادات فردی بلکه در بسیاری از مجالس عمومی نیز از یاد امام زمان ارواحنا فداه و دعا برای تعجیل ظهور آن حضرت غفلت می شود، اگر بدانیم که تاکنون چقدر از آن حضرت غافل بوده ایم، متوجه می شویم که آن حضرت مظلوم ترین فرد عالم هستند.
امام حسین (ع) در عالم مکاشفه به یکی از علمای قم فرمودند:.مهدی ما در عصر خودش مظلوم است، تا می توانید درباره مهدی (حضرت مهدی عج) سخن بگویید و قلم فرسایی کنید؛ آنچه که درباره شخصیت این معصوم بگویید درباره همه معصومین گفته اید؛ چون حضرات معصومین همه در عصمت، ولایت و امامت یکی هستند و چون عصر، عصر مهدی ما (حضرت مهدی عج) است سزاوار است درباره او مطالب گفته شود. و در خاتمه فرمودند : باز تاکید می کنم درباره مهدی ما زیاد سخن بگویید و بنویسید، مهدی ما مظلوم است ، بیش از آنچه نوشته و گفته شده باید درباره اش نوشت و گفت.» این روایت را مستقیما از بوستان ولایت جلد دوم صفحه در باب مظلومیت امام عصر نقل کردم.
نتیجه توجه به حضرت بقیه الله الاعظم ارواحنا فداه، توجه به خداوند کریم است؛ همان گونه که توجه به بقیه ائمه طاهرین(ع) توجه به خداوند می باشد لذا انسان با توجه به پیشوایان معصوم (ع) نه تنها عوامل موفقیت و پیشرفت را به سوی خود جلب می کنند؛ بلکه موانع و گناهانی را که مانع رسیدن به مقامات عالی هستند برطرف می نمایند زیرا به وسیله توجه به امام زمان ارواحنا فداه و همچنین بقیه ائمه اطهار (ع) درهای رحمت و مغفرت الهی به سوی انسان گشوده می شود و تیرگی باطنی از دل او برطرف می گردد.
درباره این سایت